Com.press

e-wydania

Com.press 5(1) 2022 • maj 2022

DOI https://doi.org/10.51480/compress.2022.5-1
Download PDF

Od redakcji

Bieżący numer „Com.pressu” został poświęcony okresowi nowej – postpandemicznej, konwergentnej i splatformizowanej – normalności. I choć zmiana rzeczywistości jest stałym wyzwaniem stojącym przed społeczeństwem, jej analiza nie jest łatwa – za każdym razem trzeba bowiem wziąć pod uwagę złożoność tego procesu, zwłaszcza w kontekście przeobrażeń zachodzących w mediach i komunikacji społecznej. Dzięki lekturze artykułów opublikowanych na łamach tego numeru Czytelnik odkrywa zasięg i dynamikę zmian, które w tej nowej rzeczywistości będą ulegać dalszym pogłębieniom i modyfikacjom. Rozważania te, oparte na badaniach empirycznych i danych z raportów, poruszają bowiem tematykę zmiany w mediach w różnych aspektach, ujęciach i perspektywach. Jednocześnie są także próbą odpowiedzi na pytania o charakter, kierunek i głębokość tych zmian.

W artykule otwierającym pierwszy numer naszego czasopisma Victoria Leszczyńska podejmuje zagadnienie zmiany w medialnych fundamentach, obejmującej zarówno kwestię ich wolności, jak i regulacji. Tekst pt. Podatek od mediów. Zagrożenie dla pluralizmu mediów w Polsce – analiza i perspektywy na przyszłość na przykładzie scenariusza węgierskiego stanowi studium inicjatyw ustawodawczych w zakresie polityki medialnej, podjętych przez polskich i węgierskich polityków reprezentujących rządzące ugrupowania koalicyjne. Tematyka legislacyjnej aktywności Zjednoczonej Prawicy stała się także pretekstem dla autorów drugiego artykułu opublikowanego na łamach bieżącego numeru „Com.pressu”. Hubert Kuliński i Dariusz Poznański sprawdzili możliwość wykorzystania multidyscyplinarnej metodologii w badaniu mediatyzacji rządowego planu odbudowy polskiej gospodarki po pandemii COVID-19, którego podstawą była nowelizacja (a więc zmiana) prawa. Wyniki swoich prac i płynące z nich wnioski zawarli w tekście pt. Zastosowanie elementów metodologii geografii internetu w badaniach medioznawczych na przykładzie analizy mediatyzacji zjawiska „Polski Ład” z wykorzystaniem narzędzia Google Trends.

Wojciech Skucha w artykule pt. Kondycja polskich mediów sportowych w dobie pandemii COVID-19 – próba diagnozy rynku zwraca uwagę na zmiany zachodzące we wskazanym segmencie medialnym, które są wynikiem epidemii koronawirusa. Autor podejmuje w tekście próbę diagnozy bieżącego stanu mediów sportowych w Polsce, prezentuje nowych graczy na tym rynku, a także dokonuje przewidywań co do jego dalszej przyszłości. Pandemia wywołana rozprzestrzanianiem się koronowirusa odcisnęła swoje piętno jednak nie tylko na funkcjonowaniu instytucji medialnych, ale także na organizacji wydarzeń kulturalnych, na co wskazuje Joanna Najbor w swoim artykule pt. Funkcjonowanie instytucji festiwalu filmowego w trakcie pandemii COVID-19 na przykładzie festiwalu Nowe Horyzonty. Autorka ukazuje w nim sposoby komunikacji festiwalu filmowego, zmienione ze względu na trwającą sytuację epidemiczną, której skutkiem było przeniesienie wydarzeń tego typu do sieci.

Zmieniona, pandemiczna rzeczywistość była jednak nie tylko czynnikiem wpływającym na całą branżę filmową – stanowiła także inspirację dla twórców dzieł kinematograficznych, na co wskazuje Weronika Saran w swoim artykule pt. Koronawirus na ekranie: portret pandemii w filmach Songbird. Rozdzieleni i Skazani na siebie. Autorka dokonuje w nim analizy sposobów przedstawienia pandemii, zwraca przy tym uwagę na występujące w omawianych produkcjach różnice i podobieństwa oraz związek między filmową fikcją i znanymi nam realiami. Filmowe obrazowanie rzeczywistości stało się także tematem kolejnego artykułu opublikowanego na łamach tego numeru „Com.pressu”, w którym Daria Zadrożniak zaprezentowała wyniki autorskiego badania na temat obrazu postaci o narodowości innej niż amerykańska. W tekście pt. Obraz mniejszości narodowych w kulturze popularnej na przykładzie filmów nagrodzonych Nagrodą Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii „Najlepszy Film”, autorka zwróciła szczególną uwagę na występujące w produkcjach filmowych różnice na tle narodowościowym, a także na stereotypy i konflikty z nimi związane.

Paradygmat zmian w życiu zawodowym i prywatnym sportowca był z kolei osią artykułu pt. Medialny wizerunek sportsmenki w trakcie i po zakończeniu kariery na przykładzie Justyny Kowalczyk-Tekieli. Anna Dumalewska zaprezentowała w nim wyniki autorskiego badania przekazów medialnych, którego rezultaty wskazują na różnice w kontekstach, w jakich przedstawiana była sportsmenka na różnych etapach swojej kariery.

Mam nadzieję, że artykuły opublikowane na łamach tego numeru naszego czasopisma przyczynią się do wzbogacenia zarówno wiedzy naszych Czytelników, jak i samej dyscypliny naukowej. Wyrazem zaangażowania młodych badaczy w rozwój nauk o komunikacji społecznej i mediach jest jednak nie tylko obfitość fascynujących publikacji naukowych ich autorstwa, ale także ich aktywne uczestnictwo w V Ogólnopolskim Seminarium Młodych Medioznawców i Komunikologów, na co zwracają uwagę Tomasz Łysoń i Krzysztof Marcinkowski w swoim sprawozdaniu z tego wydarzenia naukowego.

W imieniu całej Redakcji „Com.pressu” życzę przyjemnej lektury!

Dagmara Sidyk-Furman

redaktorka wydania


5(1) Media i komunikacja społeczna

Podatek od mediów. Zagrożenie dla pluralizmu mediów w Polsce – analiza i perspektywy na przyszłość na przykładzie scenariusza węgierskiego

Media Tax As A Threat to Media Pluralism in Poland: Analysis and Future Prospects on the Example of the Hungarian Scenario
ABSTRAKT

Na początku lutego 2021 roku do wykazu programowych prac legislacyjnych Rady Ministrów został wpisany projekt ustawy o dodatkowych przychodach Narodowego Funduszu Zdrowia, Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków oraz utworzeniu Funduszu Wsparcia Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Obszarze Mediów. Założeniem projektu jest pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych, które miałyby zapobiegać długofalowym zdrowotnym, gospodarczym i społecznym skutkom pandemii COVID-19. Ich źródłem miałyby być składki od reklamy w internecie oraz mediów tradycyjnych (wyłącznie komercyjnych). Projekt ten, potocznie nazywany „podatkiem od mediów”, szybko został odebrany jako potężny cios wymierzony w wolne, niezależne media, których głównym źródłem dochodu są właśnie środki reklamowe. W związku z tym rozwiązania zakładane w projekcie mogłyby doprowadzić do znacznego obniżenia poziomu dochodów wybranych mediów. Sytuacja ta praktycznie od razu została porównana do sytuacji medialnej panującej na Węgrzech, gdzie regularnie dochodzi do prawnego i finansowego ograniczania działalności mediów, które nie głoszą prorządowych treści. Podobnie jak w projekcie polskiej ustawy, powołano tam Środkowoeuropejską Fundację Prasy i Mediów (KESMA), która miała wspierać różnorodność mediów na Węgrzech. W rzeczywistości jednak fundacja skupia wyłącznie prorządowe media. W artykule przedstawiono podobieństwa pomiędzy projektem ustawy zaproponowanym przez polityków Prawa i Sprawiedliwości a działalnością KESMA – fundacji powołanej po objęciu władzy przez Viktora Orbána. Zobrazowano również zagrożenie, jakie może stanowić tzw. podatek od mediów w obliczu panującej pandemii COVID-19 dla pluralizmu mediów w Polsce.


Zastosowanie elementów metodologii geografii internetu w badaniach medioznawczych na przykładzie analizy mediatyzacji zjawiska „Polski Ład” z wykorzystaniem narzędzia Google Trends

Implementing Internet Geography Methodology in Media Studies: The Use of Google Trends Tool in Research on Mediatization of “Polish Order”
ABSTRAKT

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie zastosowania elementów metodologii geografii internetu w badaniach medioznawczych na przykładzie analizy mediatyzacji zjawiska społeczno-politycznego, jakim było wprowadzenie tzw. Polskiego Ładu. W przedmiotowym badaniu przetestowano funkcjonalność narzędzia Google Trends w tego typu badaniach na wynikach dla haseł: „Polski Ład”, „Nowy Polski Ład”, „Nowy Ład” w okresie od 31 stycznia 2021 r. do 31 stycznia 2022 r., na podstawie których próbowano ukazać mediatyzację zachowań polskich internautów w związku z badanym wydarzeniem. Analiza zagadnienia jest przykładem zastosowania multidyscyplinarnej metodologii w badaniu mediatyzacji w „nowej rzeczywistości”, jednak studium pokazuje, że Google Trends jako narzędzie przedmiotowej metodologii nie jest kompletnym instrumentem do tego typu badań i wymaga stosowania narzędzi pomocniczych, które nie są w stanie w pełni oddać pogłębionego obrazu zjawiska w multidyscyplinarnej perspektywie.


Kondycja polskich mediów sportowych w dobie pandemii COVID-19 – próba diagnozy rynku

The Condition of Polish Sports Media in the COVID-19 Pandemic: an Attempt at Market Diagnosis
ABSTRAKT

Pandemia COVID-19, która wybuchła w Polsce w marcu 2020 roku, znacząco zmieniła nasze codzienne życie. Odcisnęła też swoje piętno na świecie mediów sportowych. Celem artykułu jest pokazanie wpływu epidemii wywołanej rozprzestrzenianiem się koronawirusa na obecny kształt polskiego rynku mediów sportowych, przedstawienie zmian zachodzących na tym rynku w 2020 i 2021 roku i próba diagnozy, jak może on wyglądać za kilka lat. Podstawą badań jest analiza statystyk dotyczących: udziałów sportowych stacji telewizyjnych w rynku, wyników sprzedaży prasy sportowej czy popularności sportowych serwisów internetowych podczas pandemii. Przegląd tych danych umożliwił udowodnienie np., że brak sportowych zmagań miał wpływ na znaczący regres mediów sportowych w Polsce wiosną 2020 roku. Przedstawiono także nowych graczy, którzy niedawno pojawili się na polskim rynku mediów sportowych oraz przykłady występowania konwergencji w tychże mediach.


Funkcjonowanie instytucji festiwalu filmowego w trakcie pandemii COVID-19 na przykładzie festiwalu Nowe Horyzonty

The Institution of a Film Festival during the COVID-19 Pandemic: Case Study of the New Horizons Festival
ABSTRAKT

Celem artykułu jest przedstawienie sposobów komunikacji festiwalu filmowego na początku pandemii COVID-19. Aby to zrobić, przeprowadzono analizę mediów społecznościowych festiwalu Nowe Horyzonty, który odbył się w listopadzie 2020 roku. W związku z wybuchem pandemii zarówno największe wydarzenia filmowe, jak i te lokalne musiały przenieść się do sieci. Nowa rzeczywistość, choć stanowiąca wyzwanie techniczne, organizacyjne i społeczne, okazała się też szansą na poszerzenie skali działań popularyzujących kulturę. W tekście przybliżono specyfikę tradycyjnego festiwalu filmowego, skupiając się na aspektach komunikacyjnych, perspektywie widzów oraz na strategiach promocyjnych wielodniowych wydarzeń filmowych. Na podstawie analizy materiału empirycznego zawierającego wypowiedzi i reakcje administratorów oraz użytkowników na profilach społecznościowych festiwalu wykazano, jakie elementy biorą udział w skutecznym kreowaniu społeczności (nie tylko) wirtualnej.


Koronawirus na ekranie: portret pandemii w filmach Songbird. Rozdzieleni i Skazani na siebie

Coronavirus on Screen: The Portrayal of the Pandemic in Songbird and Locked Down
ABSTRAKT

Pandemia COVID-19, trwająca od 2020 roku, miała ogromny wpływ na zmiany w branży filmowej na całym świecie. Wraz z zamknięciem kin wiele produkcji filmowych zostało wstrzymanych, a wyczekiwane premiery zostały przesunięte na późniejsze terminy. Podobnie jak wiele ważnych wydarzeń społecznych, pandemia COVID-19 stała się źródłem inspiracji dla reżyserów filmowych. Celem niniejszego artykułu jest analiza sposobów przedstawienia pandemii w dwóch filmach z motywem koronawirusa: Songbird. Rozdzieleni (Songbird, Adam Mason, 2020) i Skazani na siebie (Locked Down, Doug Liman, 2021). Omówiono różnice i podobieństwa, a także związek między fikcyjnym przedstawieniem pandemii i sytuacją rzeczywistą. Wyniki analizy wskazują na znaczne różnice między filmami pod względem przedstawienia w nich stadium pandemii, wprowadzonych ograniczeń, ryzyka zakażenia i przebiegu choroby. Wspólną cechą tych filmów było natomiast wykorzystanie formuły opowieści miłosnej. W pracy wykorzystano również analizę poszczególnych scen filmowych.


Obraz mniejszości narodowych w kulturze popularnej na przykładzie filmów nagrodzonych Nagrodą Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii „Najlepszy Film”

The Image of National Minorities in Popular Culture as Exemplified by Films that Won an Academy Award in the ‘Best Picture’ Category
ABSTRAKT

Problemy związane z różnicami na tle narodowościowym stanowią istotny temat podnoszony w przestrzeni publicznej. Są one obecne również w kulturze popularnej, także w kinematografii. Wśród produkcji, które ujmują te kwestie, można wskazać także te, które zostały nagrodzone Nagrodą Amerykańskiej Akademii Filmowej. Celem artykułu jest prezentacja wyników badań na temat obrazu postaci o narodowości innej niż amerykańska oraz ich znaczenia dla analizowanych produkcji filmowych. Materiał badawczy stanowiło 90 filmów wyróżnionych wspomnianą nagrodą w kategorii „Najlepszy film”. Szczególną uwagę poświęcono przykładom ukazującym stereotypy i konflikty na tle narodowościowym oraz skupiono się na postaciach migrantów w wybranych filmach. Wyniki przeprowadzonego badania wykazały, że kwestia różnic na tle narodowościowym stanowi ważny temat w analizowanych filmach. W wielu z analizowanych produkcji wątki narodowościowe odgrywają kluczową rolę, prezentując np. drogę do odzyskania niepodległości czy obraz i problemy migrantów w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Ponadto postaci o narodowości innej niż amerykańska wystąpiły w 81% analizowanych produkcji filmowych, a ponad połowa z nich odgrywała role pierwszoplanowe.


Medialny wizerunek sportsmenki w trakcie i po zakończeniu kariery na przykładzie Justyny Kowalczyk-Tekieli

Media Image of a Sportswoman During and After Her Career: The Example of Justyna Kowalczyk-Tekieli
ABSTRAKT

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie medialnego obrazu sportsmenki na podstawie przekazów medialnych publikowanych na internetowych portalach informacyjnych, a dotyczących Justyny Kowalczyk-Tekieli. Problemem badawczym podjętym w przeprowadzonym badaniu był medialny wizerunek sportsmenki, z uwzględnieniem podziału na dwa okresy: w trakcie kariery i po jej zakończeniu. Materiałami wykorzystanymi w trakcie analizy były jednostki wypowiedzi medialnej dotyczące Justyny Kowalczyk-Tekieli zamieszone na trzech portalach internetowych: Sport.pl, Interia.pl oraz Onet.pl. Analiza była podzielona na dwie części – okres kariery i okres po jej zakończeniu. W procesie konstruowania badania postawiono trzy hipotezy badawcze. Dotyczyły one głównie różnic w kontekstach (obszarach życia), w jakich przedstawiana była bohaterka przekazów w trakcie i po zakończeniu kariery. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwoliły porównać medialny wizerunek sportowca na różnych etapach jego kariery.


Sprawozdanie z V Ogólnopolskiego Seminarium Młodych Medioznawców i Komunikologów

Kraków, 27 listopada 2021 r. (online)


Polskie Towarzystwo Kumunikacji Społecznej
IDMiKS UJ

Institute of Journalism, Media and Social Communication

Content of the articles is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International license