Pierwszy kwartał 2020 roku niezwykle zmienił świat, który dotychczas znaliśmy. 4 marca 2020 roku w Polsce odnotowano pierwszy przypadek zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Tydzień później dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia Tedros Adhanom Ghebreyesus ogłosił, że epidemia COVID-19 wywołana wirusem z Wuhan została uznana za pandemię. Wśród wielu obostrzeń wprowadzonych również w Polsce były i takie, które zmieniły nasz co- dzienny sposób funkcjonowania. Koronawirus stał się wyzwaniem dla współczesnego społeczeństwa, a pandemia wpłynęła niemal na każdy element naszego życia. Pandemia i spowodowane nią zmiany w życiu światowej społeczności są interesującym obiektem badań dla młodych naukowców, zwłaszcza początkujących badaczy mediów i komunikacji społecznej. Należy bowiem zwrócić szczególną uwagę na sposób funkcjonowania mediów i całego środowiska.

Efektem prac i analiz podjętych przez przedstawicieli wielu środowisk naukowych z całej Polski jest niniejsza publikacja. Koncentruje się ona wokół zagadnień z dziedziny strategii public relations, funkcjonowania instytucji obywatelskich, inicjatyw oddolnych i szeroko pojętej komunikacji, która z powodu pandemii przyjęła zdecydowanie inną formułę. Monografia została podzielona na dwie części. Pierwsza z nich poświęcona jest zjawiskom politycznym, społeczeństwu i przekazowi medialnemu. W drugiej Czytelnik znajdzie artykuły i opracowania dotyczące instytucji, inicjatyw oddolnych i strategii komunikacyjnych.

W otwierającym tom artykule Dominika Popielec analizuje przykłady śledztw dziennikarskich dotyczących informacji związanych z koronawirusem. Autorka przedstawia przykłady potwierdzające, że dziennikarstwo śledcze niezależnie od okoliczności pozostaje ważnym mechanizmem kontrolującym władzę. Denis Halagiera w swoim tekście sprawdził interakcje użytkowników serwisu społecznościowego Facebook z fake newsami związanymi z COVID-19. Szczególną uwagę zwrócił na zachowanie użytkowników wobec jednej z metod walki z fałszywymi informacjami, którą wprowadziła administracja portalu. Leszek Świeca porusza temat makiawelizmu medycznego w kontekście medialnej dezinformacji w Polsce dotyczącej maseczek chroniących przed koronawirusem. Stosując studium przypadku, pokazał odmienność stanowisk prowadzącą do chaosu i sporu społecznego odnośnie do skuteczności działania maseczek jako ochrony przed wirusem z Wuhan. Trudności związane z kształceniem na odległość poprzez media i serwisy elektroniczne w dobie pandemii ukazuje w swoim artykule Paweł Nowak. Stosując trzy metody badawcze, identyfikuje problemy, które dotknęły projekt „Szkoła z TVP”, i przedstawia rekomendacje ich rozwiązania. Z kolei Stanisław Michałowski przygląda się komiksom internetowym w czasie epidemii. Autor przeanalizował 116 komiksów pod kątem tematów, jakie poruszali ich autorzy oraz celu ich tworzenia. Wpływ pandemii na prawo i praktyki wyborcze zbadał Jakub Kocjan. W swoim tekście opisuje doświadczenia Polski, Stanów Zjednoczonych i Bawarii. Dyskusję na temat kondycji kompetencji cyfrowych w zdalnej edukacji zaproponował w swoim artykule Krzysztof Marcinkiewicz. Autor analizuje działania rządu polskiego i innych podmiotów, badając wskaźniki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w czasie pandemii. Pierwszą część publikacji zamyka artykuł Doroty Stępowskiej, która skupia się na zagadnieniach związanych z szerzeniem dezinformacji w przestrzeni cyfrowej, zagrożeniu epidemiologicznym, możliwościach globalnej sieci i wzroście konsumpcji mediów. Autorka przedstawia sposoby wykorzystania internetu jako narzędzia do generowania informacji i mechanizmu wspomagającego różnego rodzaju instytucje.

Drugą część publikacji otwiera praca Agnieszki Kamińskiej, która porusza temat protestów kobiet w czasie pandemii. Autorka przeanalizowała działania organizacji non-profit wspierających sprzeciw wobec projektu ustawy o zmianie warunków dopuszczalności przerywania ciąży, który był procedowany w kwietniu 2020 roku. Monika Borzdyńska opisała działania komunikacyjne PGE Narodowego w czasie epidemii COVID-19. Tekst stanowi analizę działań marki oraz ich ocenę. Sytuację organizacji pozarządowych w tym trudnym okresie przybliża w swoim artykule Magdalena Wilk. Autorka analizuje również wsparcie udzielone trzeciemu sektorowi przez różne podmioty oraz działania pomocowe skierowane do poszczególnych grup społecznych. Inicjatywy społeczne użytkowników internetu w Polsce zainspirowały Radosława Komudę, Krzysztofa Rajdę i Jakuba Szczepkowskiego do zbadania fenomenu tych działań w czasie pandemii otwierające nowe perspektywy badawcze. Natomiast artykuł Justyny Białous dotyczy nowych konfliktów na szczeblu globalnym. Autorka przedstawia problem odpowiedzialności organizacji międzynarodowych na przykładzie różnicy zdań pomiędzy USA i WHO. Publikację zamyka artykuł Mileny Le Viet-Błaszczyk, która sprawdziła, jak polskie przedsiębiorstwa komunikują się z potencjalnymi klientami w czasie epidemii za pośrednictwem mediów społecznościowych. Autorka przeprowadziła badania, których celem było zidentyfikowanie katalogu dobrych praktyk social media marketingu w dobie COVID-19.

Wierzymy, że szeroki zakres tematów poruszanych przez autorów, których wspólnym mianownikiem jest pandemia koronawirusa, będzie interesujący dla Czytelników. Jednocześnie mamy nadzieję, że zaproponowane analizy oraz nowe kierunki badań staną się inspiracją w tym szczególnym dla całego świata czasie. Przedstawione artykuły jasno wskazują, że zdalna aktywność naukowa nie tylko jest możliwa, ale daje ciekawą perspektywę. Jako młodzi naukowcy przekazujemy Państwu tę publikację, jednocześnie otwierając dyskusję na temat nowych tropów, kierunków badań, a także zjawisk związanych z pandemią.

Kraków, lipiec 2020