Com.press

e-ISSUES

Com.press 7(2) 2024

DOI http://doi.org/10.51480/compress.2024.7-2
Download PDF

Od redakcji

Najnowszy numer czasopisma „Com.Press” jest zbiorem artykułów naukowych młodych badaczek i badaczy, obejmujących ważne problemy badawcze z obszaru nauk o komunikacji społecznej i mediach oraz pokrewnych dyscyplin. Tematyka niniejszego półrocznika jest bowiem niezwykle różnorodna, przez co pozwala na interdyscyplinarne spojrzenie na opisane w artykułach zjawiska (nie tylko) medialne.

Numer otwiera artykuł zatytułowany W mediach o prawie: konceptualizacja dyskursu medialnego na temat prawa a zasada prawdy w etyce dziennikarskiej. Jego autor, Przemysław Kusik, analizuje relacje zachodzące między różnymi akademickimi konceptualizacjami medialnego dyskursu o prawie a zasadą prawdy. Przeprowadzona analiza wskazuje na istotne rozbieżności między praktycznym aspektem funkcjonowania mediów a stawianymi im wymogami etycznymi.

Druga publikacja, autorstwa Katarzyny Mani, zatytułowana Deepfake: nowe narzędzie dezinformacji we współczesnej fotografii, zwraca uwagę na znaczenie generowanych syntetycznych treści multimedialnych dla zjawiska rozpowszechniania dezinformacji. Autorka przeprowadziła badanie, którego wyniki mają odzwierciedlać zdolność polskiego społeczeństwa do rozpoznawania fałszywych materiałów wizualnych i odróżnienia ich od prawdziwych zdjęć.

Kolejny artykuł naukowy opublikowany w bieżącym numerze, zatytułowany Arteterapia czy sztuka? Problem dyskryminacyjnego traktowania sztuki osób z niepełnosprawnością intelektualną, jest próbą zdiagnozowania problemu postrzegania twórczości artystów z niepełnosprawnością. Jednocześnie autorka artykułu, Aleksandra Fiałkowska, stara się odpowiedzieć na pytanie, czy intelektualna niepełnosprawność artystów wpływa na odbiór ich działalności twórczej.

Julia Michcik w publikacji Konstrukcja kobiecości w programach TVP Kobieta analizuje, jaka wizja współczesnej Polki promowana jest w nadawanych na tym kanale telewizyjnym audycjach. Autorka w artykule omawia, wraz z krytycznym komentarzem, wybrane aspekty konstruowania kobiecości.

W dalszej części numeru znajduje się artykuł zatytułowany Patrioci i katolicy kontra poplecznicy Billa Gatesa i Izraela. Analiza korpusowa dyskursu antyszczepionkowego zwolenników Grzegorza Brauna. Jego autor, Marcin Kosman, przeanalizował komentarze opublikowane pod filmami Grzegorza Brauna poruszającymi kwestię pandemii COVID-19, wykorzystując przy tym metody językoznawstwa korpusowego i perspektywę współczesnych badań nad dyskursem.

Publikacja autorstwa Kingi Rabendy powinna zainteresować osoby zajmujące się problematyką wizerunku. W tekście Kryzys wizerunkowy Marcina Kąckiego – analiza przypadku autorka bada specyfikę problemów związanych z percepcją i reputacją osób publicznych.

Artykuł Anny Grabowskiej utrzymuje uwagę czytelnika w tematyce marketingowej. W publikacji zatytułowanej Cyfrowa transformacja marketingu: wirtualni influenserzy jako nowi bohaterowie storytellingu marek autorka wskazuje, że więcej firm decyduje się na zaproszenie do współpracy tzw. wirtualnych influencerów, którzy kreowani są w taki sposób, by jak najbardziej przypominać żywe osoby.

W numerze znajduje się także artykuł naukowy napisany w języku angielskim autorstwa Darii Zadrożniak. W publikacji zatytułowanej Roles Performed by Polish Journalists While Covering 26th UN Climate Change Conference autorka analizuje role pełnione przez polskich dziennikarzy podczas relacjonowania tego wydarzenia.

Wydanie kończy napisane przez Magdalenę Wilk sprawozdanie z 6. konferencji naukowej z cyklu „Wiedza – Komunikacja – Działanie”, która odbyła się w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w dniach 17–18.10.2024 r. Tematem przewodnim tegorocznej edycji wydarzenia były „Praktyki medialne w zdigitalizowanym świecie”.

W imieniu całej redakcji czasopisma „Com.Press” życzymy Państwu przyjemnej i wciągającej lektury. Mamy nadzieję, że każdy artykuł w tym wydaniu dostarczy Czytelnikom wielu naukowych refleksji.


Marlena Sztyber­-Popko
Dagmara Sidyk­-Furman

redaktorki wydania


7(2) Media i komunikacja społeczna

W mediach o prawie: konceptualizacje dyskursu medialnego na temat prawa a zasada prawdy w etyce dziennikarskiej

Analiza w oparciu o modele teoretyczne zaproponowane w literaturze

Media Coverage of Law: Conceptualisations of Media Discourse on Law and the Principle of Truth in Journalism Ethics
ABSTRAKT
Oczekiwania kierowane wobec dyskursu medialnego na temat zagadnień prawnych skłaniają do refleksji nad jego jakością, zwłaszcza z punktu widzenia etycznego wymogu prawdziwości przekazu medialnego. Problem ten znalazł zróżnicowane odzwierciedlenie w literaturze. Celem opracowania jest zatem zbadanie relacji między różnymi akademickimi konceptualizacjami medialnego dyskursu o prawie (jako pośrednictwa, zniekształcenia, przekładu i komunikowania politycznego) a zasadą prawdy, jak również doprecyzowanie sposobu rozumienia zasady prawdy w kontekście tego dyskursu. Przeprowadzona analiza wskazuje na istotne rozbieżności między rzeczywistością funkcjonowania mediów, przynajmniej w świetle jej przedstawienia w literaturze, a wymogami etycznymi. Choć wszystkich przeszkód w tym zakresie nie da się usunąć, możliwe jest sformułowanie przesłanek kształtowania tekstów dziennikarskich o prawie w taki sposób, aby przybliżyć je do realizacji zasady prawdy.

Deepfake: nowe narzędzie dezinformacji we współczesnej fotografii

Deepfake: A new tool for disinformation in contemporary photography
ABSTRAKT
Wciąż rozwijające się technologie bez wątpienia mają niezwykły wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa. Niosą one ze sobą zarówno ogromne możliwości, jak i wyzwania. W ciągu ostatnich kilku lat postępy w rozwijaniu zdolności sztucznej inteligencji, a zwłaszcza w dziedzinie uczenia maszynowego, doprowadziły do powstania kontrowersyjnej techniki, dzięki której człowiek zyskał nową zdolność polegającą na generowaniu przekonujących i coraz doskonalszych, lecz sztucznych treści multimedialnych, czyli deepfake’ów. Celem badania jest określenie znaczenia generowanych syntetycznych treści multimedialnych dla zjawiska rozpowszechniania dezinformacji. Przeprowadzono eksperyment, którego wyniki mają odzwierciedlać zdolność polskiego społeczeństwa do rozpoznawania fałszywych materiałów wizualnych i odróżnienia ich od prawdziwych zdjęć.

Arteterapia czy sztuka? Problem dyskryminacyjnego traktowania sztuki osób z niepełnosprawnością (intelektualną) – wstęp do badań

Art therapy or art? The problem of discriminatory treatment of artists with (intellectual) disabilities – introduction to research
ABSTRAKT
Celem artykułu jest próba zdiagnozowania problemu postrzegania twórczości artystów z niepełnosprawnością, w tym intelektualną, i odpowiedzi na pytanie, czy ich niepełnosprawność wpływa na nasz odbiór ich działalności artystycznej. Wstęp do rozważań oparty jest na założeniu, że sztuka osób z niepełnosprawnością łączona jest głównie z terapią i przez to traktowana jest jako sztuka „gorsza”, „niższego rzędu”. Analiza literatury przedmiotu, w tym również raportów i wywiadów z artystami i założycielami teatrów performatywnych, stanowi podstawę do wysunięcia tezy, że artyści z niepełnosprawnościami nie są traktowani jako poważni twórcy, są dyskryminowani, spychani na margines, oceniani przez pryzmat niepełnosprawności. Artykuł stanowi jedynie wstęp do badań, które wymagają kontynuacji i zgłębienia problemu. Ważnym elementem przyszłych badań powinno być oddanie głosu artystom z niepełnosprawnością i szukanie odpowiedzi na pytanie o źródło problemu społecznego odbioru sztuki osób z niepełnosprawnościami.

Konstrukcja kobiecości w programach TVP Kobieta

Construction of femininity in the TVP Kobieta broadcast
ABSTRAKT
W artykule przedstawione zostały wyniki badania dotyczącego kanału publicznej telewizji TVP Kobieta. Celem analizy było zidentyfikowanie, jaka wizja współczesnej Polki promowana jest w nadawanych w nim programach. Wyniki badania pozwalają lepiej zrozumieć przedstawioną w telewizji rolę kobiet. Autorka odwołuje się do teorii performatywności płci oraz koncepcji backlash (gwałtownej reakcji), aby pokazać, jak elementy widowiska telewizyjnego przyczyniają się do reprodukowania charakterystyk kobiecości. Wykorzystując jakościową analizę treści przekazów medialnych, autorka zidentyfikowała model kobiecości, który przyczynia się do reprodukowania określonych stosunków społecznych. W artykule omawia, wraz z krytycznym komentarzem, wybrane aspekty tworzenia konstruktu kobiecości.

  • Marcin Kosman • Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie

Patrioci i katolicy kontra poplecznicy Billa Gatesa i Izraela

Analiza korpusowa dyskursu antyszczepionkowego zwolenników Grzegorza Brauna

Patriots and Catholics vs Henchmen of Bill Gates and Israel. A Corpus Analysis of the Anti-Vaccine Discourse of the Supporters of Grzegorz Braun
ABSTRAKT
W artykule przeanalizowano komentarze pod filmami Grzegorza Brauna, jednego z liderów prawicowej formacji Konfederacja Wolność i Niepodległość, które poruszały kwestię pandemii koronawirusa. W badaniu wykorzystano wiele metod językoznawstwa korpusowego, przyjmując perspektywę współczesnych badań nad dyskursem. Wykazano, że zwolennicy Grzegorza Brauna otwarcie kwestionowali pandemię koronawirusa, przedstawiając ją jako narzędzie w rękach szeroko pojętych grup wpływu. Do wrogów Polski zaliczono również Żydów i Izrael. Co więcej, przedstawiciele polskiego rządu zostali ukazani jako działający przeciwko polskiej racji stanu oraz wykonujący polecenia światowej elity. Jednocześnie komentujący deklarowali silne ugruntowanie w wierze katolickiej oraz poparcie działań Brauna. Studium wnosi wkład do badań nad dyskursem okołopandemicznym, koncentrując się na społeczności skupionej wokół wpływowego polityka.

Kryzys wizerunkowy Marcina Kąckiego

Analiza przypadku

Image Crisis of Marcin Kącki - Case Study
ABSTRAKT
Autorka podejmuje próbę oceny, czy osoby publiczne, których kryzys wizerunkowy dotyka bezpośrednio, ponoszą mniejszą odpowiedzialność za zaistniałą sytuację z uwagi na swoją reputację. Ważnym elementem badania jest także analiza przebiegu kryzysu – w tym pierwszych reakcji samych zainteresowanych, oficjalnych oświadczeń oraz medialnych opinii. W realizacji owych celów badawczych autorka opiera się na analizie przypadku kryzysu Marcina Kąckiego, który wynikł po opublikowaniu przez dziennikarza „artykułu-spowiedzi” na portalu „Wyborcza.pl” 5 stycznia 2024 roku. Przebieg i konsekwencje tego kryzysu zostały opisane przy użyciu metody jakościowej – casy study.Dodatkowo analiza reakcji w mediach społecznościowych oraz oficjalnych oświadczeń, oparta na metodzie ilościowej (analizie zawartości) i zasadzie 5P stosowanej w zarządzaniu kryzysowym, umożliwiła wgląd w narracje prezentowane przez strony konfliktu w pierwszym tygodniu kryzysu i ocenę ich wpływu na wizerunek Marcina Kąckiego. Całościowe ujęcie problemu pozwoliło autorce sformułować wnioski dotyczące specyfiki kryzysów wizerunkowych osób publicznych.

Cyfrowa transformacja marketingu

Wirtualni influencerzy jako nowi bohaterowie storytellingu marek

Digital transformation of marketing - virtual influencers as new brand storytelling characters
ABSTRAKT
Dynamiczny rozwój rynkowy oraz technologiczny wpływa na wiele dziedzin życia. W ich wyniku wzrasta m.in. liczba marek, które konkurują między sobą o zdobycie uwagi klienta. Konsument XXI wieku pragnie z kolei, aby proces zakupowy nie miał jedynie charakteru materialnego, a jako interaktywny generował emocje, doświadczenia, zaś sam produkt był spersonalizowany. Odpowiedzią na te potrzeby stają się strategie sprzedażowe oparte na tzw. tworzeniu doświadczeń, wśród których można wymienić zyskujący na popularności storytelling (który coraz częściej rozwijany jest w przestrzeni internetowej). Z drugiej strony także dynamicznie rozwijające się systemy AI zmieniają podejście sprzedażowe. W wyniku tego coraz bardziej popularne w nowoczesnych strategiach marketingowych staje się połączenie storytellingu i tzw. wirtualnego influencer marketingu. Więcej firm decyduje się zatem na zaproszenie do współpracy tzw. wirtualnych ludzi, znanych jako „wirtualni influencerzy”, którzy kreowani są, aby jak najbardziej przypominać żywe osoby. Wirtualni influencerzy, wykorzystując pozory autentyczności, zaangażowanie społecznościowe i wzajemne zaufanie jako podstawowe walory, mają wyjątkowy potencjał do opowiadania angażujących, spójnych historii, co idealnie wpisuje się w technikę storytellingu. W obliczu rozwoju technologicznego następuje zatem rozbudowanie sposobów, poprzez które marki budują relacje z klientami i tworzą opowieści, promując swoje produkty.

The Roles Performed by Polish Journalists Covering 26th UN Climate Change Conference

Role pełnione przez polskich dziennikarzy podczas relacjonowania 26. Konferencji Klimatycznej ONZ
ABSTRAKT
Dziennikarze podczas przekazywania informacji na temat najbardziej istotnych kwestii mogą pełnić szereg ról. Jednym z takich problemów, ze względu na jego globalny zasięg oraz wielowymiarowość, jest zmiana klimatu. Potwierdził to Prezydent 26. Konferencji Klimatycznej ONZ, który określił go jako "najważniejszą kwestię naszych czasów" (COP26, 2021). Celem badania było przeprowadzenie ilościowej analizy zawartości mediów nad rolami pełnionymi przez polskich dziennikarzy podczas relacjonowania COP26. Próbę badawczą stanowiły materiały dziennikarskie opublikowane w sześciu wybranych organizacjach medialnych w podczas trwania wydarzenia. Do sześciu ról zaproponowanych przez Claudię Mellado (2015), została dodana jeszcze jedna - Edukator. Wyniki badania wykazały, że wskaźniki opisujące każdą z ról zostały odnotowane w pięciu z sześciu analizowanych organizacji medialnych. Tylko w TVP1 (publiczna organizacja medialna) nie został odnotowany ani jeden wskaźnik opisujący Edukatora. Najczęściej pełnioną rolą był Interwencjonizm poprzez m.in. prezentowanie opinii dziennikarza lub używanie przymiotników wartościujących.

Sprawozdanie z Konferencji „Wiedza – Komunikacja – Działanie”

Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 17-18.10.2024

Report on the Conference "Knowledge-Communication-Action"
ABSTRAKT
W dniach 17-18 października 2024 roku już po raz szósty odbyła się konferencja z cyklu „Wiedza – Komunikacja – Działanie”, której organizatorem był Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania naukowców były praktyki medialne w zdigitalizowanym świecie.

Polskie Towarzystwo Kumunikacji Społecznej
IDMiKS UJ

Institute of Journalism, Media and Social Communication

Content of the articles is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International license